nieuws
‘Quaerendo invenietis’
16-04-2019
Johann Sebastian Bach en de muziekwetenschap: een nieuw boek van Kees van Houten
In mei 2019 zal organist, Bach-onderzoeker en publicist Kees van Houten een nieuw boek uitbrengen over de muziek van Johann Sebastian Bach. Dit boek is bedoeld als een soort compendium van de reeds meer dan vijfenveertig jaar durende Bachresearch van Kees van Houten, een diepgaande zoektocht naar de geheimen van Bachs monumentale kunst… naar de structuren, de onderliggende betekenissen en de meer verborgen lagen in zijn composities.
Dit onderzoek wijkt in veel opzichten af van de manier waarop de huidige muziekwetenschap de muziek van Johann Sebastian Bach benadert. Deze benadering houdt zich namelijk louter bezig met objectief bronnenonderzoek en biedt oplossingen van muzikale problemen vanuit een rationele invalshoek, die geen ruimte biedt aan elementen als symboliek en andere verborgen lagen in Bachs composities. Bovendien wordt een diepgaande, gedetailleerde muzikaal-retorische analyse van een compositie slechts zelden toegepast.
In dit boek stelt de schrijver aan de orde dat deze moderne muziekwetenschappelijke methode op veel punten tekortschiet en niet in overeenstemming is met de manier waarop de ‘muziekwetenschap’ in Bachs tijd bedreven werd. Bach is niet voor niets in 1747 lid geworden van de ‘Societät der musikalischen Wissenschaften’, een groep vooraanstaande musici, die zich bezig hielden met de instandhouding van de oude waarden van de ‘Musica’, waarbij de totale samenhang van muziek, kosmos en getal centraal stond. Deze benadering ging terug tot de filosofie en theorieën van Pythagoras. Hierbij speelden elementen als ‘raadsel’, symboliek, verborgen lagen, kosmische structuren, het onuitspreekbare etc. een grote rol.
De vele bevindingen en oplossingen die Kees van Houten in zijn boeken heeft aangedragen (men denke aan de Kruisvorm in de Matthäus-Passion, de dubbele confessionele bodem, luthers en katholiek tegelijk, van de Hohe Messe, het raadsel van de Kunst der Fuge en de oplossing van Contrapunctus 14 enz.) zijn steeds tot stand gekomen vanuit de hierboven genoemde oude pythagoreïsche invalshoeken.
In de vier eerste hoofdstukken van dit boek wordt een duidelijk beeld geschetst van de bijzondere plaats die de ‘Musica’ ten tijde van Bach nog innam als de hoge kosmische wetenschap en filosofie, die voortborduurde op de ideeën van Pythagoras. In het daarop volgende vijfde hoofdstuk, dat als titel draagt ‘Een juistere ‘wetenschappelijke’ benadering van de muziek van Johann Sebastian Bach’ zal de hierboven aangesneden thematiek uitgebreid aan de orde komen. Vervolgens zal de schrijver in de hoofdstukken 6 t/m 14 zijn benadering van Bachs muziek toelichten aan de hand van vele voorbeelden. Deze voorbeelden bevatten uitgebreide samenvattingen van onderwerpen die in zijn boeken aan de orde zijn gekomen. Veelvuldig zal hij bekende muziekwetenschappers als Christoph Wolff, Emil Platen, Alfred Dürr e.a. citeren en kanttekeningen plaatsen bij hun conclusies.
Het boek zal door Kees van Houten worden gepresenteerd op zaterdag 11 mei 2019 om 10.30 uur in de Sint-Catharinakerk in Eindhoven. Muzikale medewerking wordt verleend door een ensemble onder leiding van Ruud Huijbregts.
Kees van Houten: boekpresentatie op zaterdag 11 mei om 10.30 uur in de Sint-Catharinakerk in Eindhoven
