Grondslag christelijke beschaving

14-11-2019

Een derde van de mensheid behoort op het ogenblik tot de gedoopte christenen...

Van de heilige Willibrord is ons nog één handschrift bewaard gebleven, geschreven aan het eind van zijn leven. Het is door hemzelf gedateerd in het jaar onzes Heren (“Anno Domini”) 728. We zien daarin dat ook Willibrord en zijn tijdgenoten de christelijke jaartelling hanteren, tellend vanaf de geboorte van de Heer, Jezus Christus. De komst van Jezus Christus was naar hun vaste overtuiging, een keerpunt in de geschiedenis, het middelpunt ervan. Alles werd voortaan bezien in relatie tot Hem: voor Christus en na Christus.

En nu leven we dan in het jaar 2019 na Christus. Zelfs iemand die niet gelovig is zal na enig onderzoek moeten erkennen dat Jezus Christus onverminderd, eeuw na eeuw, de meest invloedrijke persoon van de geschiedenis blijft. Een derde van de mensheid behoort op het ogenblik tot de gedoopte christenen (d.w.z. ruim 2,5 miljard mensen). Bovendien ondergaan al eeuwenlang ook de overige culturen en godsdiensten de invloed en doorwerking van Jezus Christus en de christelijke waarden en normen.

Wie had dat ooit gedacht toen 2000 jaar geleden Jezus voor een korte tijd met een groepje leerlingen door enkele dorpen en steden van het Galileese land trok. Vooral na zijn veroordeling en kruisdood dachten veel mensen dat het nu wel afgelopen zou zijn met dat kleine clubje. Maar neen, integendeel, vanaf toen kwam er ondanks vervolging en tegenwerking een explosieve groei van het christendom dat meer en meer de hele wereld veroverde. Daarin komt iets naar voren van de waarheid van die opzienbarende woorden, die geen ander mens ter wereld ooit heeft durven uitspreken, en die we zojuist uit de mond van Jezus in het Evangelie hoorden: “Mij is alle macht gegeven in de hemel en aarde. Ga dan en maak alle volkeren tot mijn leerlingen… Zie, Ik ben met U alle dagen, tot aan de voleinding van de wereld”.

Jezus betuigt hier dat Hij als verrezen Heer, zetelend aan Gods rechterhand, nu deelt in Gods heerschappij en dat alle tijden en plaatsen, alle volken en naties de invloedssfeer van zijn Koninkrijk zullen ondervinden. Hij is voortaan de Heer en wordt door de christenen ook zo beleden: “Ik geloof in Jezus Christus, Gods enige Zoon, onze Heer”. En die voortgaande invloed en doorwerking van Christus’ heerschappij zien we sindsdien ook in de geschiedenis, ofschoon die heerschappij enerzijds voor een deel nog verborgen is, in de harten van de mensen, en ofschoon die heerschappij anderzijds ook onze vrije wil en verantwoordelijkheid respecteert, zodat zijn invloed in ons persoonlijk en gezamenlijk leven ook afhangt van de mate van onze medewerking.

Als medewerkers en getuigen van de verrezen Christus, bezield door zijn heilige Geest en overeenkomstig de universele zendingsopdracht die Jezus hen had gegeven, gingen Jezus’ leerlingen sindsdien op weg om zijn Evangelie rond te brengen en de invloedssfeer van Christus uit te breiden. Vanuit Israël reisden ze naar Turkije en Griekenland, daarna naar Italië en Frankrijk en Spanje. Zo breidde het christendom zich in de 2e en 3e in het hele Romeinse Rijk uit en rond 300 waren er al buurtbisdommen in Duitsland, bijvoorbeeld in Trier en Keulen. In de 4e eeuw kwamen er ook buurtbisdommen in Maastricht en Tongeren. De verdere evangelisatie van Nederland liep echter niet zo snel; men vond het hier wellicht destijds maar een koud en nat kikkerland, met veel moerassen en bijna geen wegen en handelsmogelijkheden.

Maar in de 5e eeuw gaf paus Celestinus een nieuwe impuls aan de evangelisatie van onze streken door Saint Patrick naar Ierland te sturen, terwijl honderd jaar later paus Gregorius de opdracht gaf aan Augustinus van Canterbury om Engeland te missioneren. Zo was er in de 7e eeuw een bloeiende kerk in Engeland, Schotland en Ierland, met veel kerken, kapellen en kloosters. De vurige Angelsaksische monniken voelden zich geroepen om het Evangelie ook over de Noordzee naar onze Lage Landen te brengen, waar de Kerk nog niet of nauwelijks ontwikkeld was.

Als missionaire pelgrim trok Willibrord daarom ruim 13 eeuwen geleden op 32-jarige leeftijd met zijn 12 gezellen naar onze lage landen om mensen voor het geloof in Jezus te winnen. Ze deden dat niet alleen door spontane individuele contacten, maar ook door systematisch en goed georganiseerd te werk te gaan. Daarom ging Willibrord in hetzelfde jaar van zijn aankomst, in 690, naar de paus in Rome om diens zending te vragen voor zijn missiewerk. Ook legde Willibrord contacten met de koningen en stamhertogen en trachtte deze voor zijn zaak te winnen. Koning Pepijn van de Franken was wel blij met deze missionarissen, omdat ze met het christelijk geloof ook de fundamenten van de christelijke beschaving brachten. Ze bevorderden niet alleen de religieuze saamhorigheid en deugdzaamheid maar ze bevorderden ook het onderwijs op kloosterscholen, ze bouwden gastenverblijven (die later uitgroeiden tot onder meer ziekenhuizen), ze stimuleerden zang en muziek en cultiveerden landerijen. Zo werden de eerste grondslagen gelegd voor de christelijke beschaving in ons land, een beschaving waarvan wij ook nu nog allen de vruchten mogen proeven.

In onze tijd echter, terwijl op veel andere plaatsen in de wereld het christelijk geloof zich uitbreidt en groeiend en bloeiend is, is met name op het Europese continent, waar de eerste evangelisatie destijds begonnen is, het christelijk geloof vaak verzwakt en soms verdwenen. Daarom is er, met name in onze streken, zoals paus Johannes Paulus II steeds benadrukte, een nieuwe evangelisatie nodig. Ook zijn opvolgers herhalen dit. Over deze missionaire taak heb ik afgelopen woensdag op de parochieavond gesproken. U kunt de presentatie vinden op de website van de parochie.

Laten wij vandaag met aandrang bidden tot de Heer, op voorspraak van de heilige Willibrord, dat het licht van het Evangelie in onze streken niet zal uitdoven maar opnieuw helder mag stralen, opdat Gods Rijk van liefde en vrede zich ook onder ons mag uitbreiden en mag bijdragen aan een beschaving van liefde en en een cultuur van leven. Amen.