nieuws
Wij zijn stil in Liempde
05-05-2025
Persoonlijke verhalen en uit het ‘Parochie Memoriael’, opgetekend door pastoor Piet Kluijtmans
Op zondag 5 mei 2024 was in de kerk van Liempde de jaarlijkse Dodenherdenking, dit keer voor de 80ste keer. Een serene bijeenkomst tijdens welke de doden van WO-II werden herdacht. De kerk was goed gevuld en het gilde Sint-Antonius Abt gaf zoals elk jaar acte de présence. Na deze dienst vertrok een stille tocht naar het Concordiapark waar nog een toespraak was door wethouder Mariëlle van Alphen en enkele gedichten werden voorgelezen. Daarna werd een krans gelegd en door de kinderen van basisschool De Oversteek een bloemstuk en veel losse bloemen. Het geheel werd afgesloten met twee minuten stilte, de Last Post een gildegroet en het gezamenlijk zingen van ons volkslied. Het was een waardige en ingetogen bijeenkomst waarnaartoe velen de weg hadden gevonden.
Laten we zo meteen in het Concordiapark bij het monument van David en Goliath stil zijn. Stil op deze dag. Stil als voor de storm slechts twee minuten van je tijd. Laten we stil zijn met immens ontzag.
Stil, doodstil voor hen die vielen voor onze vrijheid.
De organisatie was, zoals al jaren, in goede handen van de organisatie Algemeen Belang Liempde (ABL). Ook dit keer verliep weer alles perfect. Een mooie dienst met veel zang van Cantate Domino en inspirerende gedichten luidde de viering om 19.00 uur in. Kaarsjes werden uitgesproken, gedichten gelezen en een korte toespraak door pater John Varikuti. Mooi om samen op deze wijze te gedenken.
Tijdens de toespraak van Arnold van den Broek was het ijzig stil in de kerk. In het kader van 80 jaar herdenken besteedde hij extra aandacht aan de negen oorlogsslachtoffers van Liempde. Dat maakte indruk. Deze toespraak wordt hieronder onverkort weergegeven.
‘Morgen vieren we dat Nederland 80 jaar is bevrijd. Liempde was dat al op 24 oktober 1944 en daarmee dus vorig jaar al 80 jaar bevrijd. Meer dan in deze 80 jaar staat onze vrijheid anno 2025 op het spel en is de dreiging om die vrijheid kwijt te raken voelbaarder dan ooit. Vandaag herdenken we al die militaire oorlogsslachtoffers die voor onze vrijheid hebben gestreden, tijdens WO-II en op alle missies daarna, maar we staan ook stil bij hen die het slachtoffer zijn geworden, direct of indirect van oorlogsgeweld, de burgerslachtoffers.
In ons dorp hebben daarbij 9 personen het leven gelaten. Ik mocht 5 jaar geleden deze oorlogsslachtoffers hier in deze kerk ook memoreren en deed dat aan de hand van de aantekeningen die wijlen pastoor Kluijtmans optekende in het - parochie memoriael -, zeg maar een soort dagboek. Vandaag sta ik hier weer om deze Liempdse gevallenen op een passende wijze te herdenken. Daarvoor heeft ABL aan nabestaanden gevraagd om gegevens aan te leveren om letterlijk deze Liempdse oorlogsslachtoffers een gezicht te geven. We gaan, ook als Kèk Liemt daarmee aan de slag, want nog niet van alle gevallenen hebben we een foto of persoonlijk verhaal ontvangen; die zoektocht wordt dus vervolgd in samenspraak met ABL.
Maar vandaag branden we voor onze gevallenen in Liempde een gedachtenislichtje, aangestoken door leerlingen van basisschool De Oversteek, die al enkele 10-tallen jaren het oorlogsmonument van David & Goliath in het Concordiapark als school adopteren, en waar we gezamenlijk, na afloop van deze herdenkingsdienst, in een 'stille tocht' naar toe lopen. De volgorde van namen op dat monument van onze Liempdse gevallenen zijn eerst de drie militairen slachtoffers en vervolgens de burgerslachtoffers. In die volgorde zullen dan ook de gedachtenislichtjes, na het noemen van de namen en een stukje historie, door de leerlingen van De Oversteek worden aangestoken.
Arnold van den Broek + 29/30 mei 1942 – oorlogsgraf Waddenzee
Geboren op 17 september 1911 te Oirschot en was onderwijzer in Hapert. Zijn vader, mijn opa, verhuisde met zijn gezin als weduwnaar in 1925, dit jaar dus 100 jaar geleden, naar Liempde, waar Arnold verder opgroeide en zijn broers Henk en Leo onderwijzer werden aan de R.K. Jongensschool.
Arnold meldde zich in de jaren dertig bij de Marine Luchtvaartdienst en werd sergeant-vlieger bij het Squadron 320, onderdeel van de Britse Royal Air Force. Hij vloog op de Lockheed Hudson. “Wageningen” – 'killed in mission' staat geschreven in de Britse archieven Zijn toestel explodeerde in de lucht tijdens een nachtelijke aanval voor de Nederlandse kust op vijandelijke koopvaardijschepen nabij Terschelling. Arnold, op het punt van trouwen, werd 30 jaar.
Evert Traa + 10 mei 1940 te Wessem (bidprentje nr. 755)
Geboren op 3 maart 1904 te Oirschot en was de oudste zoon van Frans Traa en Gerarda van der Velden. Evert werd 36 jaar.
Hij was dienstplichtig soldaat – 17e grensbataljon en ingekwartierd bij mevrouw Bidlot uit Wessem waar hij met collegae militairen de Peelraamstelling verdedigde samen in de kazemat S-6 in Wessem rond de Maaslinie. Kluijtmans schrijft daarover:
“Kazemat S-6 werd door artillerie opgesteld in Maasbracht ,direct uitgeschakeld, voordat de kazematbezetting lucratieve doelen had om het vuur op te openen. Een voltreffer verwondde twee man van de bezetting en doodde soldaat Traa en soldaat Ben Wuisman.”
Evert is op 30 mei 1940 (her)begraven op het kerkhof hier in Liempde, een erkend oorlogsgraf door de Nederlandse oorlogsgravenstichting. Zijn grafmonument is een gedeelte van het 'verboden oorlogsmonument', opgericht door Liempdse medebroeders in 1946.
Bert van de Wiel + 17 september 1947 te Besoeki Indonesië (bidprentje 831)
Geboren op 14 februari 1925 te Liempde.
Zoon van bakker Marinus (Marteke) van de Wiel en Maria van den Boomen. Na de Tweede Wereldoorlog meldt Bert zich als oorlogsvrijwilliger bij de Koninklijke Marine (Marinier) en in 1946 uitgezonden naar Nederland Indië. Over zijn heengaan schreef Kluijtmans het volgende:
“Op 17 september 1947 is hij op zijn post in Besoeki (Oost-Java), als naast hem een geladen karabijn op de grond valt. Door de klap schiet de veiligheidspal los en gaat het geweer af. Bert wordt in het hoofd getroffen en is op slag dood. Hij is 22 jaar geworden en vindt zijn laatste rustplaats op het Nederlands ereveld Menteng Pulo in Jakarta.”
Jan van den Biggelaar + 7 februari 1946 te Nijmegen
Geboren op 4 maart 1893 te Sint-Michielsgestel. Jan werd 52 jaar.
“Op 24 september (1944) door granaatscherven twee ernstig gewonden. Eén Jan van den Biggelaar was gewond boven op het hoofd, de ander Wout van Mensvoort aan zijn been. Een Duitsche Roode-Kruis dokter heeft hen verbonden en gezorgd dat zij naar Boxtel in het ziekenhuis vervoerd werden. Beide zijn in leven gebleven; de 1ste is echter nog altijd sukkelend; de 2de volkomen genezen na circa 3 maanden verpleging.”
Uiteindelijk is Jan van den Biggelaar toch aan zijn verwondingen, opgelopen op 24 september 1944, overleden in Nijmegen op 7 februari 1946.
Piet van Driel + 27 december 1944 te Boxtel (bidprentje 805)
Geboren op 26 augustus 1926 te Boxtel. Piet werd 18 jaar.
“Ernstig gewond raak Piet van Driel, zoon van Jan door een granaatscherf binnengedrongen in den schuilkelder. Na lang lijden is hij op 27 december in 't ziekenhuis te Boxtel gestorven.”
Theodora van Houtum + 2 oktober 1944 te Liempde
Geboren op 8 november 1870 te Vught. Theodora werd 74 jaar.
Uit overlevering! “Op de boerderij woonden het arbeidzaam tuindersgezin Van der Heijden op Hezelaar, bestaande uit vader Johannes en moeder Martha met hun twee zoons Theo en Jan en... de moeder van Martha, Theodora van Houtum die weduwe was. Op 2 oktober 1944 barste het oorlogsgeweld in onze omgeving los en vluchtte het gezin naar de kelder die als schuilkelder was ingericht. Na enige stilte ging Theodora kijken of het veilig was. Eenmaal buiten ontplofte er een granaat in haar omgeving en werd ze door de scherven gedood.”
Johan van Kempen + 28 februari 1945 te Liempde (bidprentje 2225)
Geboren op 9 maart 1918 te Liempde. Johan werd 26 jaar.
“Op 28 februari 1945 is Johan van Kempen, zoon van Marinus van Kempen, niet ver van huis een akker aan 't omploegen en zijnde, op een landmijn gestoten, die hem en het paard doodde.”
Zijn laatste rustplaats bevindt zich hier op het Liempdse kerkhof. Afgelopen jaar mocht Kèk Liemt van de familie enkele aandenken aan Johan ontvangen, waarvoor we hen zeer erkentelijk zijn. Opdat we nooit vergeten.
Johannes Stoof + 30 oktober 1944 te Cromvoirt (gemeente Vught) (bidprentje 798)
Geboren op 9 augustus 1929 te Kerkdriel. Hij werd 15 jaar.
“Dan is ook nog gestorven Johannes, zoon van Marinus Stoof die met zijn vader na de bevrijding (24 oktober) in 't Bossche veld aan 't zoeken was naar hun door de Duitschers meegenomen paard. Bij het afvoerkanaal is hij door een Duitsche kogel gedood.”
Maria van der Velden + 26 september 1944 te Liempde
Geboren op 16 januari 1942 te Liempde. Maria werd slechts 2 jaar oud.
Uit persoonlijke ervaring. Op 26 september 1944 was het gezin van Sjef en Martha van der Velden-Roestenburg bij de familie Harrie van der Vleuten aan de toenmalige Vlassprei, thans Keefheuvel 38, aan het schuilen in de schuilkelder. Maria moest een 'kleine boodschap' doen waarna Martha naar buiten liep naar het 'gemak' om het potje te halen. Zus Tiny - thans 95 jaar en deze avond aanwezig in de Liempdse parochiekerk tijdens deze herdenking - droeg de kleine Martha naar buiten toen er plots een Engelse granaat ontplofte die Maria op haar hoofd raakte en dodelijke verwondde en Tiny? Die had slechts een schrammetje.'
Relaas Liempdse oorlogsslachtoffers uit het - Parochie Memoriael - opgetekend door pastoor Piet Kluijtmans en uit persoonlijke verhalen van nabestaanden.
Dank aan ABL voor de organisatie van deze bijeenkomst, pater John Varikuti, het kerkkoor Canta-te Domino, alle sprekers en muzikanten en aan alle medewerkers en vrijwilligers die de viering hebben mogelijk gemaakt. ‘W’ll meet again in 2026’.
Kinderen van basisschool De Oversteek leggen bloemen
